W związku z dynamiczną sytuacją epidemiologiczną na świecie, wielu opiekunów psów i kotów obawia się o zdrowie swoje oraz swoich czworonożnych przyjaciół. Właściciele zwierząt domowych boją się także ryzyka związanego z przenoszeniem koronawirusa SARS-CoV-2 przez psy i koty. Szerzej omawiamy ten temat w naszym artykule dotyczącym najczęstszych pytań związanych z koronawirusem.
Musimy jednak pamiętać, że istnieją choroby psów i kotów, które mogą mieć wpływ na zdrowie człowieka. Z naszego artykułu dowiesz się:
- z jakimi chorobami wirusowymi możesz spotkać się u swojego zwierzaka
- czy choroby wirusowe psów i kotów są niebezpieczne dla człowieka
- jak można im zapobiegać
O ludzkiej odmianie koronawirusa SARS-CoV-2 wiemy już całkiem sporo. Wiemy, że:
- rozprzestrzenia się drogą kropelkową
- źródłem infekcji dla człowieka jest drugi człowiek
- do zakażenia dochodzi podczas kaszlu, kichania lub mówienia
- w środowisku – w zależności od podłoża – wirus przeżywa od kilku godzin do 5 dni
Udowodniono też, że genom (czyli informacja genetyczna) tego wirusa jest podobny do znanych już odmian koronawirusa zwierzęcego. Na szczęście dla nas, nie ma żadnych dowodów na to, że człowiek może zarazić się od zwierzęcia.
W naszym artykule chcielibyśmy przybliżyć Wam najpopularniejsze choroby psów i kotów, które mogą mieć lub nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie człowieka.
KORONAWIRUS KOTÓW
Typ choroby: wirusowa
Zakażenia kocim koronawirusem są bardzo powszechne wśród kotów. Koty zarażają się od siebie nawzajem, głównie drogą pośrednią przez kontakt z kałem lub przedmiotami takimi jak kuwety, miski oraz przez kontakt bezpośredni drogą kropelkową. Najbardziej wrażliwe na zakażenie koronawirusem są młode osobniki, które często zarażają się od matek.
Pod względem chorobotwórczości rozróżnia się dwa typy koronawirusa:
- jelitowy – wywołuje łagodne i przejściowe objawy ze strony przewodu pokarmowego takie jak biegunka czy wymioty i nieznaczne podniesienie temperatury wewnętrznej ciała.
- tzw. fipogenny – powstaje z mutacji typu jelitowego i dotyczy od 5-10% populacji kotów zarażonych wcześniej powszechnie występującym koronawirusem. Mutacji takiej sprzyja stres, skupiska kotów oraz wiek (najczęściej chorują koty młode do 2 lat). Zakażenie wywołuje jednostkę chorobową zwaną FIPem, czyli zakaźne zapalenie otrzewnej, które może przebiegać w dwóch postaciach: wysiękowej i tzw. suchej.
Obie niestety mają charakter postępujący i śmiertelny. Formie mokrej towarzyszy obecność płynu w jamie brzusznej, klatce piersiowej lub rzadziej w worku osierdziowym, dzięki czemu objawy są bardziej widoczne dla właściciela i lekarz weterynarii może szybciej nabrać podejrzeń co do występowania tej choroby. Jest to choroba o przebiegu ostrym. Natomiast forma bezwysiękowa ma charakter przewlekły i jest właściwie możliwa do zdiagnozowania dopiero po śmierci zwierzęcia.
Jak nie dopuścić do zakażenia mojego kota koronawirusem?
W zapobieganiu zakażeniom może pomóc:
- badanie kotek tuż przed lub po porodzie, na obecność przeciwciał przeciwko koronawirusowi kotów (anty-FCoV)
- wczesne odsadzenie miotu od matki posiadającej przeciwciała anty-FCoV (do 5-6 tygodnia)
- absolutna izolacja miotu z matką od innych kotów
- badanie kociąt powyżej 10. tygodnia życia na obecność przeciwciał anty-FCoV
- ograniczenie liczby kotów w skupisku
- duża higiena kuwet: (jedna kuweta na 1-2 koty), codziennie opróżniana, raz na tydzień dezynfekowana, ustawiona w dużej odległości od misek.
Leczenie: do tej pory FIP uznawany jest za chorobę nieuleczalną i w 100% śmiertelną. W ostatnich latach pojawiła się nowa nadzieja innowacyjnego leczenia substancją, która w fazie testów klinicznych przeprowadzanych w USA wykazuje dużą skuteczność w ograniczeniu objawów choroby. Niestety lek nie jest jeszcze zarejestrowany i będziemy musieli na niego poczekać.
Szczepienia ochronne: BRAK
Czy koronawirus koci jest niebezpieczny dla człowieka: NIE
KORONAWIRUS PSÓW
Typ choroby: wirusowa
Koronawiroza psów to wysoce zaraźliwa choroba psów o na ogół łagodnym przebiegu, najczęściej objawiająca się zapaleniem żołądka i jelit. Tu również wyróżniamy dwa podtypy wirusa:
- typ I jelitowy
- typ II wywołujący zapalenie płuc
Do zakażenia w obu przypadkach dochodzi drogą pokarmową, a zarażone psy wydalają najwięcej wirusa z kałem. Koronawirus, namnażając się w przewodzie pokarmowym wywołuje biegunki, które najbardziej zagrażają szczeniętom, bardziej podatnym na odwodnienie. Szczenięta również gorzej znoszą zakażenie wirusem typu II, włącznie ze śmiercią. Dorosłe psy natomiast z reguły przechodzą zakażenie bezobjawowo.
Leczenie: w przypadku psów również nie ma przyczynowego leczenia w kierunku koronawirozy, a terapia polega na zwalczaniu objawów choroby.
Szczepienia ochronne: istnieje możliwość profilaktyki szczepionką dla szczeniąt.
Na szczęście dla nas, wszystkie odmiany koronawirusa są stosunkowo mało oporne na warunki środowiskowe i niszczą je powszechnie stosowane środki dezynfekcyjne i detergenty oraz promienie UV.
Czy koronawirus psi jest niebezpieczny dla człowieka: NIE
WŚCIEKLIZNA
Typ choroby: wirusowa
Wścieklizna to jedna z najniebezpieczniejszych chorób odzwierzęcych (zoonoz). Jest to choroba powodowana przez wirusa z rodziny Rhabdoviridae, nieuleczalna i śmiertelna dla człowieka, a jako taka należąca do chorób zakaźnych podlegających obowiązkowi zwalczania.
Jest to choroba przenoszona poprzez kontakt bezpośredni (pokąsanie) z zakażonym zwierzęciem. Człowiek może zarazić się od zainfekowanych tym wirusem ssaków, w szczególności od nietoperzy. Wirus jest obecny w największej ilości w ślinie chorego osobnika. Sporadycznie dochodzi do infekcji przez podrapanie np. przez koty, nietoperze.
Leczenie: brak
Wirus wścieklizny, po około 3 miesiącach bezobjawowej inkubacji, powoduje ostre zapalenie mózgu. Trwa ono około 7-9 dni i zawsze kończy się śmiercią.
Objawy pojawiają się nagle, należą do nich: zez, nierównomierne rozszerzenie źrenic, zaburzenia koordynacji, zmiana zachowania, agresja lub osowiałość, ślinienie, problemy z przełykaniem, a następnie porażenia m. in. mięśni oddechowych.
Jeśli zwierzę pogryzło człowieka (bez względu na to, czy było szczepione), będzie musiało przejść 15-dniową obserwację. Najczęściej polega ona na trzech wizytach w gabinecie weterynaryjnym (w 5-tym, 10-tym i 15-tym dniu).
Brak jest wiarygodnych badań, którymi można by potwierdzić wściekliznę przed śmiercią zwierzęcia.
Szczepienia ochronne: na szczęście dostępne są bardzo skuteczne szczepionki przeciwko wściekliźnie. W Polsce obowiązkowe jest coroczne szczepienie psów. Natomiast właściciele kotów powinni zdecydowanie również szczepić swoich podopiecznych. Zwierzęta chore na wściekliznę, w tym szczególnie wrażliwe na nią nietoperze i wiewiórki, w wyniku rozwoju objawów choroby, są łatwym celem dla polujących kotów. Dlatego koty, szczególnie wychodzące, powinny również być szczepione przeciwko wściekliźnie.
Czy wścieklizna jest niebezpieczna dla człowieka: TAK
Człowiek pogryziony przez zwierzę powinien niezwłocznie obmyć ranę wodą z mydłem, następnie ją zdezynfekować, a następnie zgłosić pogryzienie do lekarza. Ludzie są stosunkowo mało wrażliwi na wirusa wścieklizny, dlatego często obmycie rany pozwala uchronić się przed zakażeniem.
KASZEL KENELOWY (zakaźne zapalenie tchawicy i oskrzeli)
Typ choroby: wirusowo – bakteryjna
Bardzo zaraźliwe zapalenie dróg oddechowych psów, na tle wirusowo – bakteryjnym o przebiegu ostrym lub podostrym.
Kaszel kenelowy to choroba powszechna na całym świecie, dotyczy psów w każdym wieku. Źródłem zakażenia są chore psy, a samo zakażenie odbywa się drogą kropelkową. Kaszel kenelowy najczęściej spotykany jest w większych skupiskach zwierząt – osiedla, psie parki, hodowle. Do jego rozprzestrzeniania przyczynia się duża wilgotność, zła wentylacja i stres zwierząt, który powoduje spadek odporności i ułatwia wnikanie wirusa.
Objawy u psa, które powinny Cię zaniepokoić:
- suchy, gwałtowny, napadowy kaszel
- czasem zwierzę krztusi się i wykazuje odruch wymiotny
- czasem kaszel przybiera wysokie tony (obrzęk strun głosowych)
- kaszel łatwo pojawia się pod wpływem zmiany temperatury, po wysiłku oraz przy dotykaniu szyi psa
- gorączka
Jeśli zauważysz u swojego psa podobne objawy, udaj się do lekarza weterynarii, który najprawdopodobniej zleci pobranie wymazów z nosa i gardła do badań laboratoryjnych.
Leczenie: objawowe
Pies powinien przebywać w ciepłych, niezbyt suchych pomieszczeniach. Należy zapewnić zwierzęciu spokój, bez zbędnego wysiłku, który potęguje napady kaszlu. Lekarz weterynarii może zalecić antybiotyk oraz inhalacje, które przyspieszą rekonwalescencję.
Szczepienia ochronne: dostępna jest obecnie szczepionka donosowa przeciwko kaszlowi kenelowemu.
Czy kaszel kenelowy jest niebezpieczny dla człowieka: NIE
PARWOWIROZA PSÓW / PANLEUKOPENIA KOTÓW
Typ choroby: wirusowa
Wysoce zaraźliwa choroba psów i kotów powodowana przez parwowirusy (psi CPV-1, CPV-2 i koci FPV) – wirusy niezwykle trwałe w środowisku zewnętrznym (psi parwowirus w temperaturze pokojowej jest w stanie przetrwać ok. 5 miesięcy, a koci nawet do roku). Wirusy te są również oporne na dezynfekcję. Dla psów zakaźne są tylko psie szczepy, podczas gdy koty mogą zarażać się również psim wirusem CPV-2.
- do zakażenia dochodzi najczęściej przez kontakt z kałem zakażonych zwierząt
- choroba w pełni rozwija się u młodych, nieszczepionych psów (od 6 tygodnia do 6 miesiąca życia) i kotów
- objawy pojawiają się około 5 dni po zakażeniu.
Wirus atakuje komórki jelit, serca, szpiku kostnego, powodując zapalenie żołądka i jelit, biegunkę, wymioty, uszkodzenie szpiku, gorączkę (często również hipotermię), odwodnienie, zaburzenia krążenia i zaburzenia neurologiczne.
U kotów typowym skutkiem, któremu choroba zawdzięcza swoją nazwę, jest uszkodzenie szpiku, powodujące prawie całkowity brak obecności leukocytów we krwi – panleukopenię. Parwowirus może powodować poronienie u ciężarnych kotek oraz zakażenie prenatalne powodujące upośledzenie lub śmierć kociąt. U ok. 50% młodych zwierząt choroba niestety kończy się śmiercią.
Diagnozowanie parwowirozy/panleukopenii polega na wykonaniu w ciągu pierwszych 9-10 dni od zakażenia testów diagnozujących na obecność wirusa w kale.
Leczenie: we wczesnej fazie zakażenia podawana jest surowica zawierająca przeciwciała przeciwko parwowirusom. Dalsze leczenie jest objawowe i polega na przeciwdziałaniu niszczycielskim skutkom namnażania się wirusa:
- intensywne nawadnianie i uzupełnianie niedoborów elektrolitów,
- antybiotykoterapia,
- leki przeciwwymiotne i osłonowe,
- interferon
Szczepienia ochronne: dostępne są skuteczne szczepienia przeciwko parwowirozie psów oraz panleukopenii kotów.
Czy parwowiroza jest niebezpieczna dla człowieka: NIE
Ważne! Ze względu na wysoką trwałość wirusa w środowisku, człowiek może przyczyniać się do rozprzestrzeniania parwowirusa (np. na obuwiu).
FIV (wirus niedoboru immunologicznego kotów)
Typ choroby: wirusowa
FIV (Feline immunodeficiency virus) to wirus, który wywołuje u kotów spadek odporności, bardzo podobny w przebiegu do zakażenia wirusem niedoboru immunologicznego ludzi – HIV.
Wśród kotów – około 7% kotów w Polsce miało styczność z tym wirusem (ma przeciwciała). Ponad dwa razy więcej jest kocurów z przeciwciałami anty-FIV niż kotek. Wśród kocurów niekastrowanych trzykrotnie częściej stwierdza się przeciwciała anty-FIV niż u kastrowanych.
Modelowym kotem podejrzanym o FIV jest stary, wychodzący, niekastrowany samiec o zaniedbanym wyglądzie. Dlaczego? Ponieważ kot wychodzący, a w szczególności broniący swojego terytorium niekastrowany samiec jest narażony na walki z innymi, zakażonymi kotami. Na skutek powolnie rozwijającego się upośledzenia odporności, kot będzie cierpiał na grzybicę, nużycę, świerzbowca usznego, chłoniaki. Stan kota zakażonego wirusem FIV jest wynikiem powolnie postępujących zaburzeń w układzie odpornościowym.
Diagnostyka: chorobę podejrzewamy u kotów z różnego typu nawracającymi problemami zdrowotnymi. Analizujemy także ewentualną przynależność do grupy ryzyka. Chłoniaki i białaczki również mogą się pojawić w przebiegu choroby. Rutynowa diagnostyka polega na wykonaniu w lecznicy szybkiego testu. Kocięta mogą otrzymać wirus od matki, ale częściej dostają same przeciwciała. Dlatego kociąt poniżej 6 miesiąca życia nie badamy na obecność przeciwciał. U niektórych zwierząt w końcowej fazie FIV, przeciwciała mogą być nieobecne we krwi.
Leczenie: objawowe
Nie ma konieczności izolowania kota od innych kotów w domu, jeśli nie walczą między sobą. Jest wskazane trzymanie kota – nosiciela w domu. Do dodatkowych zaleceń należy: kastracja i dobra dieta.
Choroba jest nieuleczalna.
Szczepienia ochronne: szczepienia przeciwko FIV należą do szczepień dodatkowych.
Czy FIV jest niebezpieczny dla człowieka: NIE
Sam wirus FIV nie jest groźny dla człowieka. Jednak kot z upośledzoną odpornością może stanowić poważne zagrożenie dla osób ze spadkiem odporności (np. po chemioterapii, chorych na AIDS), kobiet w ciąży, noworodków, dzieci i osób starszych, ponieważ ma on również infekcje towarzyszące (grzybice, infekcje bakteryjne).
BIAŁACZKA KOTÓW
Typ choroby: wirusowa
Wirus białaczki kotów (FeLV – Feline leukemia virus) wywołuje przewlekłą chorobę kotów, przebiegającą z zaburzeniem procesów krwiotwórczych, spadkiem odporności, procesami nowotworowymi.
Wirus rozprzestrzeniony jest na świecie wśród 1-8% zdrowych kotów, głównie w hodowlach.
Do zarażenia dochodzi głównie przez kontakt ze śliną zainfekowanego kota. Może to być pokąsanie, ale też po prostu długotrwały bliski kontakt (lizanie, zabawa, wzajemna higiena). Najwrażliwsze na zakażenie są kocięta do 16 tygodnia życia. Starsze koty są już dużo mniej wrażliwe. Przebieg choroby zależy w dużym stopniu od samego kota, od jego predyspozycji do nowotworów, stanu układu odpornościowego, przebytych infekcji.
Objawy, które mogą świadczyć o białaczce:
- powiększone węzły chłonne
- gorączka
- blade dziąsła (anemia)
- senność
- upośledzenie odporności (zakażenia towarzyszące np. zapalenie płuc, grzybice)
- chłoniaki
- białaczki
- nagle pojawiająca się duszność (uciskające chłoniaki)
- niedrożność jelit (chłoniaki w jamie brzusznej)
Mimo nazwy, wirus nie zawsze powoduje białaczkę czy chłoniaki. Rozwój nowotworu jest uzależniony od predyspozycji samego kota, a wirus tylko stymuluje rozwój choroby.
Diagnostyka: polega na wykonaniu szybkiego testu diagnostycznego w lecznicy weterynaryjnej. Test ten wykrywa wirusa tylko w fazie zarażania. Zawsze trzeba zbadać kota z wynikiem dodatnim dwa razy w odstępie 4 miesięcy, żeby sprawdzić czy siewstwo było przejściowe czy stałe. Od tego jest uzależniona ewentualna konieczność izolacji kota od innych kotów niezarażonych, wpływa to również na rokowanie.
Leczenie: przede wszystkim objawowe: antybiotyki, nawadnianie, profilaktyka przeciwpasożytnicza, przetaczanie krwi. W leczeniu przeciwnowotworowym stosuje się chemioterapię. Zalecana jest też dobra dieta, unikanie surowego mięsa, mleka, jaj.
Szczepienia ochronne: szczepienia przeciwko FeLV należą do szczepień dodatkowych. Nie wolno szczepić kotów zarażonych.
Czy białaczka kotów jest niebezpieczna dla człowieka: NIE
Podobnie, jak w przypadku wirusa FIV, sam wirus FeLV nie jest groźny dla człowieka. Jednak kot z upośledzoną odpornością może stanowić poważne zagrożenie dla osób ze spadkiem odporności.
Mamy nadzieję, że nasz artykuł przybliżył Ci najbardziej powszechne choroby wirusowe naszych czworonożnych przyjaciół. W kolejnej części opisujemy najbardziej powszechne choroby pasożytnicze, z którymi możesz mieć kontakt u swojego pupila. Wiedza ta pozwoli Ci odpowiednio postępować ze swoim zwierzakiem, by chronić jego i siebie przed zarażeniem.
